Księgowanie sprzedaży energii w systemie net-billing przez podmioty będące prosumentami? kiedy wystawić fakturę VAT?

System net-billing - fotowoltaika (OZE)

System ten - tzw. „net-billing” w zakresie energii odnawialnej obowiązuje od 1 lipca 2022 r. W przypadku wystąpienia nadwyżki ilości wyprodukowanej energii elektrycznej przez instalację fotowoltaiczną nad ilością energii pobranej przez prosumenta z sieci elektroenergetycznej powstaje tzw. saldo ujemne. Iloczyn ilości energii elektrycznej wynikającej z salda ujemnego oraz rynkowej ceny energii elektrycznej dla każdego okresu rozliczenia stanowi kwotę, podlegającą ewidencji z wykorzystaniem tzw. depozytu prosumenckiego. Są to środki należne prosumentowi za energię wprowadzoną do sieci elektroenergetycznej. Depozyt ten jest wykorzystywany celem pomniejszenia należności wynikającej z pobranej przez prosumenta energii elektrycznej bezpośrednio z sieci elektroenergetycznej.

Ujmowanie zdarzeń i operacji w księgach rachunkowych wynikających z ustawy o oze

Zgodnie z zapisami art. 4 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: uor) zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną. Przez koszty zgodnie z zapisami art. 3 ust. 1 pkt 31 uor rozumie się uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.W momencie otrzymania faktury wiarygodnie określonym kosztem jest kwota za zużytą energię (wartość energii sprzedanej do sieci) wynikająca z rozliczenia, którą należy ująć zgodnie z objaśnieniami załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej zapisem Wn 401, Ma 201.

W przypadku net-bilingu nie ma przepływu środków, które podlegałby ewidencji w formie złożonego w jednostce depozytu.

Zasady rozliczania nadpłaty za energię elektryczną

Rozliczenie ewentualnej nadpłaty energii eklektycznej będzie w kolejnym roku stanowiło dochód budżetowy i jeżeli zostanie ona zrealizowana w formie zwrotu powinna zostać odprowadzona na odpowiedni rachunek budżetu.

W świetle zapisów § 19 rozporządzenia MinistraFfinansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych uzyskane przez państwowe jednostki budżetowe zwroty wydatków dokonanych w tym samym roku budżetowym zmniejszają wykonanie planowanych wydatków w tym roku budżetowym. Ministerstwo Finansów w piśmie z 28 lipca 2009 r. (ST2-4834-133/SZH/2009/1073) wskazało, że zasada, o której mowa w § 19 rozporządzenia w sprawie gospodarki finansowej, odnosi się wprost do PJB, jednakże w zakresie nieuregulowanym w obowiązujących przepisach prawnych, w odniesieniu do samorządowej jednostki budżetowej, mogą mieć zastosowanie zasady ustalone przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

Konto 640 służy do ewidencji kosztów przyszłych okresów (rozliczenia międzyokresowe czynne) oraz prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy (rozliczenia międzyokresowe bierne). Na stronie Wn konta 640 ujmuje się koszty proste i złożone poniesione w okresie sprawozdawczym, a dotyczące przyszłych okresów, oraz koszty poniesione w okresie sprawozdawczym, w związku z którymi w poprzednich okresach dokonano rozliczenia międzyokresowego kosztów (bierne). Kwota depozytu może zostać ujęta w ewidencji z wykorzystaniem konta 640 jednakże należy zweryfikować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości pod kątem możliwości ewidencjonowania tego rodzaju operacji na wskazanym koncie księgowym.

W takim rozwiązaniu ujęcie zużytej energii nastąpi z wykorzystaniem kona 401 i depozytu na koncie 640.

Reasumując, sposób ewidencji depozytu powinien zostać opisany w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości i można wykorzystać rozwiązanie polegające na rozliczeniu go z wykorzystaniem konta 640. Konieczność składania deklaracji i prowadzenia ewidencji akcyzy wymaga weryfikacji uprawnienia do zwolnienia z tego obowiązku przez jednostkę w kontekście spełniania przywołanych kryteriów.

Wydatki związane z zakupem energii niezależnie od formy w jakiej są realizowane (zapłata za fakturę, opłacenie depozytu) powinny zostać zgodnie z objaśnieniami załącznika nr 4 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych zostać zaklasyfikowane do § 426 „Zakup energii”

Faktura za sprzedaż energii OZE – w jaki sposób to ująć w ewidencji

W przypadku wystąpienia nadwyżki ilości wyprodukowanej energii elektrycznej przez instalację fotowoltaiczną nad ilością energii pobranej przez prosumenta z sieci elektroenergetycznej powstaje tzw. saldo ujemne. Iloczyn ilości energii elektrycznej wynikającej z salda ujemnego oraz rynkowej ceny energii elektrycznej dla każdego okresu rozliczenia stanowi kwotę, podlegającą ewidencji z wykorzystaniem tzw. depozytu prosumenckiego. Są to środki należne prosumentowi za energię wprowadzoną do sieci elektroenergetycznej. Depozyt ten jest wykorzystywany celem pomniejszenia należności wynikającej z pobranej przez prosumenta energii elektrycznej bezpośrednio z sieci elektroenergetycznej.

W świetle wyjaśnień zawartych w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.21.2023.2.HW) z 24 kwietnia 2023 r. rozliczeniu podlega energia elektryczna wprowadzona do sieci nie wcześniej niż na 365 dni przed dniem dokonania odczytu rozliczeniowego w bieżącym okresie rozliczeniowym. Jako data wprowadzenia energii elektrycznej do sieci w danym okresie rozliczeniowym przyjmowana była data odczytu rozliczeniowego, na podstawie którego określana jest ilość energii elektrycznej wprowadzonej w całym okresie rozliczeniowym.

W przypadku powstania tzw. salda dodatniego - nadwyżki ilości energii pobranej z sieci nad ilością energii wprowadzonej do sieci przez Prosumenta - różnica (ilość energii po saldowaniu) stanowi podstawę do określenia należności Sprzedawcy, który fakturuje Prosumenta w zakresie sprzedaży energii elektrycznej określając należność netto jako iloczyn ilości energii wynikający z salda dodatniego oraz właściwej stawki (ceny jednostkowej energii elektrycznej). Powyższa wartość powiększana jest o należny podatek VAT.

W przypadku powstania tzw. salda ujemnego - nadwyżki ilości energii wprowadzonej do sieci nad ilością energii pobranej z sieci przez Prosumenta przy zastosowaniu wyżej przedstawionych stosunków ilościowych - różnica (ilość energii po saldowaniu) podlega rozliczeniu w przyszłych okresach rozliczeniowych. Rozliczenie to polega na pomniejszeniu salda dodatniego w przyszłych okresach rozliczeniowych o nierozliczone saldo ujemne z poprzednich okresów rozliczeniowych. Prawo Prosumenta do rozliczenia nadwyżki z salda ujemnego jest określone czasowo. Nierozliczona w okresie 365 dni nadwyżka salda ujemnego pozostawała do dyspozycji sprzedawcy.

Podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług w przypadku rozliczeń w systemie net billing będzie kwota stanowiąca iloczyn energii elektrycznej wynikającej z salda dodatniego (tj. ilości energii pobranej przez Prosumenta w poszczególnych godzinach, czyli z uwzględnieniem bilansowania międzyfazowego) i ceny stosowanej dla danego okresu rozliczenia, pomniejszona o należny podatek od towarów i usług, bez pomniejszenia jej o wartość rozliczenia depozytu Prosumenta.

W myśl zapisów art. 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości zdarzenia ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną.

Stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku

Informacji w zakresie ujmowania w ewidencji bilansowej sprzedanej nadwyżki energii eklektycznej udzieliła Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku w wyjaśnieniach z 28 listopada 2023 r. (sygn. RP.063/in./86/1/20223). W powołanym piśmie wskazano, że przekazanie nadwyżki energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznej do sieci dystrybucyjnej należy uznać za odpłatną dostawę tej energii na rzecz zakładu energetycznego. W przypadku przeznaczenia energii elektrycznej na własne potrzeby, tj. w przypadku gdy wytwarzanie energii elektrycznej nie wiąże się z podstawowym zakresem działalności Zakładu, należności wynikające z wystawionej przez Zakład faktury za wprowadzoną do sieci na rzecz zakładu energetycznego energię elektryczną powinny być ujmowane w Pozostałych Przychodach Operacyjnych (konto 760).

W świetle objaśnień załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z 13 września 2017 w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej konto 760 służy do ewidencji przychodów niezwiązanych bezpośrednio z podstawową działalnością jednostki, w tym wszelkich innych przychodów niż podlegające ewidencji na kontach: 700, 720, 730, 750.

Dochód z tytułu sprzedaży energii powinien zgodnie z objaśnieniami załącznika nr 3 do załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych zostać zaklasyfikowany do § 097 „Wpływy z różnych dochodów”.

Ewidencja księgowa

Ewidencja faktur sprzedaży z należnym VAT w jednostkach organizacyjnych JST po centralizacji VAT powinna być zgodna zamieszczoną w schemacie 1.

Objaśnienia do schematu

1. wystawienie faktury dotyczącej sprzedaży opodatkowanej:

2. wartość netto Wn 221*/Ma 760** Ma 225***

3. kwota VAT Wn 221*/Ma 760** Ma 225***

4. wpływ należności – kwota brutto – zgodna z wyciągiem bankowym:

5. Wn 130 „Ma 221*

6. Wn 130 „Ma 221*

*na koncie 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych” należy w analityce tego konta wydzielić VAT, w celu ustalenia kwoty należności z tytułu dochodów budżetowych na koncie 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych”],

** wartość netto,

***„Rozrachunki z budżetami” – rozrachunki wewnętrzne – VAT należny;

Zaprezentowany sposób ewidencji jest zgodny z wyjaśnieniem MF zamieszonymi na stronie www.gov.pl , które wskazują, że dochody JST powinny być ujmowane w kwotach netto, bez VAT. W sprawozdaniu Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych samorządowej jednostki budżetowej i jednostki samorządu terytorialnego dochody powinny być ujmowane w kwotach netto (bez podatku VAT).

Przykładowy zapis w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości

"W jednostkach będących podatnikami VAT na tym koncie ewidencjonuje się również rozrachunki z tytułu VAT. W państwowych jednostkach budżetowych rozliczenie VAT następuje z właściwym urzędem skarbowym. W przypadku JST, po centralizacji rozliczenie VAT następuje – w zależności od zarządzenia w danej JST – z budżetem JST lub urzędem JST."

Konto 225 „Rozrachunki z budżetami”

Konto 225 służy do ewidencji rozrachunków z budżetami, w szczególności z tytułu podatków, nadpłat w rozliczeniach z budżetami.

Podstawa prawna:

art. 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t.Dz.U. z 2023 r. poz. 120; ost. zm. Dz.U. z 2023 r., poz. 295)
załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (j.t. Dz.U. z 2022 r., poz. 513 ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1347)
załącznik nr 3 do rozporządzenia Ministra Finansów z 13 września 2017 w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 342)
§ 19 rozporządzenia ministra finansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (j. t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1718)
załącznik nr 4 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 513; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1347)
https://www.podatki.gov.pl/vat/wyjasnienia/centralizacja-rozliczen-vat-w-jst-dodatkowe-wyjasnienia/ (dostęp 24.07.2024 r.

Zasady rozliczania prosumentów fotowoltaicznych z OZE, sprzedaż energii, wystawienie faktur, ewidencja księgowa- w jednostek budżetowych